Hành trình Asian Cup 2024 khép lại với đội tuyển Việt Nam bằng một thành tích thất vọng. Những dấu ấn ít ỏi liên quan đến yếu tố nền tảng không thể che dấu đi hiện trạng về việc huấn luyện viên Philippe Troussier và các học trò đã có những màn thể hiện không ấn tượng về mặt lối chơi tổng thể.
Vấn đề ở phần sân nhà
Xét trên những gì vị chiến lược gia người Pháp mong muốn xây dựng ở thời điểm có bóng, khả năng duy trì khả năng kiểm soát thế trận trên phần sân nhà có thể được xem là yếu tố bắt buộc cần đạt được.
Ở khu vực sân ấy, điểm sáng của đội tuyển Việt Nam có lẽ chỉ đến từ sự tự tin của các cầu thủ trong việc không quá vội vàng với trái bóng, cũng như nền tảng kĩ thuật cá nhân ở những tình huống chuyền, nhận đã được cải thiện.
Các học trò của huấn luyện viên Troussier khởi đầu giải đấu một cách chấp nhận được trong cuộc đối đầu với đội tuyển Nhật Bản. Đó là trận đấu mà những phương án để duy trì quyền kiểm soát bóng trên phần sân nhà đã được hình thành và phát huy độ hiệu quả. Với sơ đồ chiến thuật 3-4-3, sự tham gia của các tiền vệ tấn công trên phần sân nhà phần nào giúp đội tuyển Việt Nam có được lợi thế quân số ở tuyến giữa, qua đó đưa được trái bóng lên phía trước ở một nhịp độ mong muốn.
Cấu trúc đội hình của ĐT Việt Nam trước ĐT Nhật Bản.
Ý đồ triển khai bóng qua các cầu nối tấn công của ĐT Việt Nam
Tuy nhiên, câu chuyện kiểm soát bóng không chỉ là cuộc chơi của một đội.
Trước Indonesia, trận đấu được xem là quyết định trực tiếp tới việc đội tuyển Việt Nam không thể vượt qua vòng bảng, mọi thứ đã diễn ra theo hướng hoàn toàn trái ngược. Đại diện cùng khu vực Đông Nam Á đưa cuộc chơi trên nửa sân nhà của Việt Nam vào một bối cảnh khác. Sức ép được duy trì liên tục, cường độ là rất cao, khả năng tranh chấp tay đôi cũng vượt trội. Ở kiểu thế trận ấy, các học trò của HLV Philippe Troussier tỏ ra quá phụ thuộc vào một phương án phát triển bóng đã được định sẵn.
Bối cảnh trận đấu hoàn toàn khác mà Indonesia tạo ra trên phần sân của ĐT Việt Nam.
Vẫn là những tình huống di chuyển hỗ trợ của các tiền vệ tấn công, vẫn là các đường chuyền tới vị trí của những cầu thủ cầu nối này. Và trong bối cảnh Indonesia gây áp lực như thế, những đường chuyền ấy không mang đến giá trị tích cực một chút nào.
Indonesia “bắt bài” các đường chuyền hướng đến vị trí các cầu nối của ĐT Việt Nam.
Trong nhiều nhận định về sự non kinh nghiệm tới từ các cầu thủ được huấn luyện viên Troussier lựa chọn, thì hình ảnh trong cuộc đối đầu với Indonesia hoàn toàn có thể được coi là một ví dụ điển hình. Bên cạnh những chỉ dẫn về mặt chiến thuật từ ban huấn luyện, thì các cầu thủ trên sân mới là những người ra quyết định trực tiếp trong từng trận đấu. Việc lặp đi lặp lại một kiểu đường chuyền mà rõ ràng không mang lại độ hiệu quả phần nào chỉ ra sự non nớt mà các cầu thủ Việt Nam thể hiện.
ĐT Việt Nam thiếu đi sự đa dạng ở các lựa chọn phát triển bóng.
Xét rộng hơn, ở thời điểm kiểm soát bóng trên phần sân nhà, ĐT Việt Nam chưa cho thấy một hình ảnh thực sự quá tích cực. Trước áp lực không quá lớn, chúng ta có thể cho thấy hình ảnh của sự tự tin, nhưng trước những định hướng phòng ngự đa dạng từ đối phương, thì tính biến hóa ở những phương án phát triển bóng lên phía trước là thứ chưa thể thấy được.
Vấn đề trên phần sân đối thủ
Trong bối cảnh chưa thực sự hoàn thiện ở khả năng kiểm soát bóng trên phần sân nhà, thì việc ĐT Việt Nam thể hiện một hình ảnh nhạt nhòa ở phần sân đối phương là một lẽ tất yếu.
Sau 3 trận đấu, các học trò của HLV Philippe Troussier có được 4 bàn thắng. Tuy vậy, cả 4 bàn thắng ấy đều là kết quả của những tình huống dàn xếp cố định, hoặc ít nhất là các tình huống bóng sau các quả phạt. Trong tổng số 20 pha dứt điểm mà ĐT Việt Nam đã thực hiện, có tới 45% đến từ bóng chết – một tỉ lệ tương đối cao. Ở khía cạnh khác, có tới 40% các pha dứt điểm của ĐT Việt Nam được thực hiện ở bên ngoài vòng cấm địa đối phương. Tựu chung lại, thật khó để chỉ ra 1 tình huống dàn xếp tấn công có nét và tạo ra một tình huống dứt điểm có giá trị thành bàn cao.
Nếu xét kĩ hơn về các con số thống kê, ĐT Việt Nam chỉ tạo ra 7 tình huống dứt điểm trong vòng cấm địa đối phương từ các tình huống triển khai tấn công chủ động. Ở 7 pha bóng ấy, số lượng cầu thủ trung bình trong vòng cấm địa đối phương chỉ là 2.6. Chỉ có duy nhất 1 lần ĐT Việt Nam tập trung được nhiều hơn 3 thủ trong khu vực 16m50, đó là cú đá của Khuất Văn Khang ở đầu hiệp 2 trong trận đấu với Indonesia. Cú đá ấy cũng có thể được xem là cơ hội có sức nặng nhất được ĐT Việt Nam tạo ra một cách chủ động trong cách chơi tấn công của mình.
Tình huống dứt điểm duy nhất mà ĐT Việt Nam có nhiều hơn 3 cầu thủ trong vòng cấm địa đối phương.
Hình ảnh quen thuộc khi ĐT Việt Nam đưa bóng vào vòng cấm địa đối phương.
Những con số thống kê ấy phần nào minh họa cho 2 thực trạng mà đội bóng được dẫn dắt bởi HLV Troussier vào thời điểm này trên phần sân đối phương. Thứ nhất, ĐT Việt Nam đang không có một phương án đưa bóng đến vòng cấm địa được xem là đặc trưng. Và thứ hai, việc tập trung nhân sự lớn ở khâu triển khai bóng ở phần sân nhà dường như đang khiến cho khả năng xâm nhập vòng cấm địa của các nhân tố tấn công không được duy trì ổn định.
Chỉ có duy nhất 1 cầu thủ xâm nhập vòng cấm địa.
Chưa nói tới khía cạnh phòng ngự, thì ĐT Việt Nam đang không thực sự tỏ ra ấn tượng ở thời điểm kiểm soát bóng – điều vẫn luôn được HLV Troussier hướng đến và nhấn mạnh từ thời điểm nhận chức.
Sự chuyển mình giữa 2 phong cách bóng đá phần nào trái ngược đang chưa cho thấy được tính hiệu quả cuối cùng. Chủ động hay không chủ động, kiểm soát bóng nhiều hay ít chỉ là lựa chọn để đi đến mục đích cuối cùng trong bóng đá: Hạn chế tối đa số pha dứt điểm nguy hiểm phải nhận và tạo ra các cơ hội ăn bàn rõ rệt. Nếu không thể làm được điều ấy, thật khó có thể bào chữa bằng những yếu tố đáng khích lệ đi kèm.
Không thể quên rằng ĐT Việt Nam đã bước vào Asian Cup 2024 với một đội hình không phải là ưng ý nhất của HLV Philippe Troussier. Nhưng lật lại vấn đề, liệu sự có mặt của những nhân tố như Quế Ngọc Hải, Nguyễn Tiến Linh hay Nguyễn Hoàng Đức hoặc thậm chí là Đoàn Văn Hậu có thể cải thiện những vấn đề mang tính vận hành lối chơi tổng quát hay không?
Đó sẽ là một thử thách với bản thân HLV Philippe Troussier, bởi rõ ràng, những gì ĐT Việt Nam đã thể hiện tại giải đấu ở cấp độ châu lục lần này không thể được xem là ấn tượng.